Buku Teknik Pembentukan Pelat Jilid 1 Kelas 10 SMK

Materi Teknik Pembentukan Pelat Jilid 1

iv


KATA SAMBUTAN ............................................................................ i
KATA PENGANTAR .......................................................................... ii
SINOPSIS. ......................................................................................... iii
DAFTAR ISI ..................................................................................... iv
PETA KOMPETENSI .......................................................................... viii

BUKU JILID 1
BAB 1. PENDAHULUAN .................................................................... 1
1.1. Sejarah Perkembangan Teknologi Pembentukan
Pelat ............................................................................ 1
1.2. Ruang Lingkup ............................................................ 7
1.3. Rangkuman ................................................................. 43
1.4. Soal Latihan ................................................................. 46

BAB 2. KESELAMATAN KERJA ........................................................ 47
2.1. Kenali Pekerjaan Yang Berbahaya ............................. 49
2.2. Alat Keselamatan dan Kerja Secara Umum ................ 56
2.3. Keselamatan Kerja Sebelum, Sewaktu da Selesai
Bekerja ....................................................................... 67
2.4. Rangkuman ................................................................. 68
2.5. Soal Latihan ................................................................. 69

BAB 3. PENGETAHUAN BAHAN ...................................................... 71
3.1. Pendahuluan .............................................................. 71
3.2. Pemilihan Bahan.......................................................... 72
3.3. Pengelompokan Bahan ............................................... 73
3.4. Beberapa Aspek Penting Dalam Ilmu bahan .............. 73
3.5. Logam Besi (Ferro) dan Bukan Besi (Non Ferro) ....... 74
3.6. Bahan Non Logam ..................................................... 82
3.7. Pembuatan Pelat Baja Tipis dan Pelat Baja Tebal ..... 85
3.8. Penyepuhan dan Pelunakan Baja .............................. 101
3.9. Jenis dan Bentuk Bahan yang banyak
Diperjualbelikan di Pasar ............................................ 103
3.10. Jenis Dimensi dan Bentuk Pelat ................................. 106
3.11. Bahan Pelat Aluminium .............................................. 110
3.12. Bahan Pelat Tembaga ............................................... 118
3.13. Bahan Pelat Kuningan ................................................ 121
3.14. Bahan Pelat Baja Khusus (Baja Paduan) ................... 123
3.15. Bahan Pelat Baja Stainless Steel
(Baja Tahan Karat) ..................................................... 129
3.16. Pengaruh Masukan Panas Terhadap Sifat Mekanis
Sambungan Las Antara Baja Karbon Rendah
Dengan Baja Stainless.Korosi Pada Pelat dan Cara
Pencegahannya .......................................................... 139
v 3.17. Korosi Pada Pelat dan Cara Pencegahannya ............. 140
3.18. Rangkuman ................................................................ 149
3.19. Soal Latihan ................................................................ 153

BUKU JILID 2
BAB 4. GAMBAR BENTANGAN ........................................................ 155
4.1. Gambar Sebagai Bahasa Teknik ................................ 155
4.2. Fungsi Gambar .......................................................... 156
4.3. Pengembangan Gambar dan Keadaan Teknik .......... 156
4.4. Sifat-sifat Gambar ..................................................... 157
4.5. Kerangka dan Bidang-Bidang Kerja ISO/TC10 ......... 160
4.6. Peralatan Menggambar Teknik .................................. 162
4.7. Perkembangan Kebutuhan Gambar Bentangan ....... 167
4.8. Konstruksi Geometri ................................................... 169
4.9. Proyeksi ...................................................................... 177
4.10. Bukaan ....................................................................... 189
4.11. Menentukan Panjang Sejati Garis (true length) .......... 207
4.12. Profil Bola/Membentangkan Bola ............................... 224
4.13. Perpotongan ............................................................... 226
4.14. Contoh Aplikasi Gambar Teknik ................................. 230
4.15. Rangkuman ................................................................ 234
4.16. Soal Latihan ................................................................ 235

BAB 5. ALAT UKUR DAN ALAT PENANDAI .................................... 239
5.1. Alat Ukur ..................................................................... 239
5.2. Melukis dan Menandai ................................................ 297
5.3. Rangkuman ................................................................ 328
5.4. Soal Latihan ................................................................ 329

BAB 6. PERKAKAS TANGAN DALAM PEMBENTUKAN ................. 331
6.1. Ragum ........................................................................ 331
6.2. Palu (Hammer) ........................................................... 335
6.3. Tang (Plier) ................................................................. 338
6.4. Kikir ............................................................................ 340
6.5. Gergaji Tangan ........................................................... 353
6.6. Pahat Tangan ............................................................. 354
6.7. Skrap Tangan ............................................................. 360
6.8. Tap dan Snei .............................................................. 366
6.9. Pemerluas Lubang (Reamer) ..................................... 375
6.10. Rangkuman ................................................................ 377
6.11. Soal Latihan ................................................................ 380
BUKU JILID 3

BAB 7. METODE PENYAMBUNGAN ................................................ 381
7.1. Konstruksi Sambungan .............................................. 381
7.2. Sambungan Lipat ....................................................... 383
7.3. Sambungan Keling ..................................................... 388
vi 7.4. Solder/Patri ................................................................. 394
7.5. Las Resistansi (tahanan) ............................................ 402
7.6. Metode Penyambungan Las Busur Listrik .................. 407
7.7. Penyambungan dengan Las Oxy Asitelin ................... 431
7.8. Pengenalan Las TIG (Tungsten Inert Gas)/GTAW
(Gas Tungsten Arc Welding) ...................................... 447
7.9. Pengenalan Las MIG (Metal Inert Gas Arc
Welding)/Gas Metal Arc Welding (GMAW) ................. 468
7.10. Sambungan Skrup/Baut dan Mur ............................... 492
7.11. Rangkuman ................................................................ 493
7.12. Soal Latihan ................................................................ 495

BAB 8. METODE PEMOTONGAN ..................................................... 497
8.1. Dasar-Dasar Proses Pemotongan .............................. 497
8.2. Pemotongan Dengan Peralatan Tangan .................... 499
8.3. Pemotongan Dengan Mesin Gergaji Pita ................... 512
8.4. Pemotongan Dengan Mesin Gulletine ........................ 513
8.5. Pemotongan Dengan Mesin Potong Hidrolik .............. 516
8.6. Pemotongan Dengan Mesin Gunting Putar/Lingkaran ................................................................... 518
8.7. Pemotongan Dengan Mesin Potong Profil .................. 520
8.8. Pemotongan Dengan Gerinda .................................... 521
8.9. Pemotongan Dengan Gas .......................................... 522
8.10. Pemotongan Dengan Tenaga Laser ........................... 526
8.11. Keselamatan Kerja dalam Pemotongan ..................... 528
8.12. Rangkuman ................................................................ 528
8.13. Soal Latihan ................................................................ 529

BAB 9. PROSES PEMBENTUKAN PLAT ....................................... 531
9.1. Proses Pengerjaan Dingin ......................................... 532
9.2. Keuntungan Proses Pengerjaan Dingin ..................... 535
9.3. Spring Back ............................................................... 540
9.4. Pembentukan Secara Manual ................................... 542
9.5. Peralatan Utama Alat Bantu, dan Landasan ............. 543
9.6. Teknik Pemukulan ..................................................... 549
9.7. Proses Tekuk/Lipat .................................................... 554
9.8. Proses Pengerolan .................................................... 562
9.9. Proses Streching (Peregangan) ................................ 575
9.10. Proses Blanking ......................................................... 580
9.11. Proses Deep Drawing ................................................ 586
9.12. Proses Squeezing (Tekanan) .................................... 598
9.13. Proses Spinning ......................................................... 602
9.14. Penguatan Pelat ........................................................ 607
9.15. Rangkuman ............................................................... 611
9.16. Soal Latihan ............................................................... 613

BAB 10. PEMBENTUKAN PANAS .................................................... 615
vii 10.1. Proses Pengerjaan Panas .......................................... 615
10.2. Sifat Logam Pada Temperatur Tinggi ........................ 616
10.3. Mekanisme Pelunakan Pada Pengerjaan Panas ...... 616
10.4. Tempa ........................................................................ 618
10.5. Ekstrusi ...................................................................... 637
10.6. Kriteria Pembentukan ................................................ 640
10.7. Cacat Pada Produk Pembentukan ............................ 644
10.8. Rangkuman ............................................................... 646
10.9. Soal Latihan ............................................................... 647

BAB 11. METODE PERAKITAN (Assembling Methods) .................... 649
11.1. Dasar-Dasar Perakitan ............................................... 649
11.2. Faktor-Faktor Yang Mempengaruhi Perakitan ........... 650
11.3. Prosedur Perakitan ..................................................... 652
11.4. Metode Perakitan ....................................................... 652
11.5. Aplikasi Perakitan ...................................................... 654
11.6. Rangkuman ............................................................... 668
11.7. Soal Latihan ............................................................... 669

DAFTAR PUSTAKA ............................................................................
DAFTAR ISTILAH/GLOSARY ............................................................
DAFTAR GAMBAR .............................................................................
DAFTAR TABEL .................................................................................