Buku Piawai Berbahasa Cakap Bersastra Indonesia 3 (IPA/IPS) Kelas 12 SMA

Materi Piawai Berbahasa Cakap Bersastra Indonesia 3 (IPA/IPS)

Kata Sambutan ............................................................................................................................. iii
Kata Pengantar ............................................................................................................................. iv
Daftar Isi ...................................................................................................................................... v

Pelajaran 1 Kesehatan
Kemampuan Berbahasa
A. Mendengarkan : Membedakan fakta dan opini dalam laporan lisan ..................................................... 2
B. Berbicara : Menyampaikan gagasan dan tanggapan dengan alasan yang logis dalam diskusi .. 3
C. Membaca : Menemukan ide pokok dan permasalahan dalam artikel ........................................... 5
D. Menulis : Menulis surat lamaran pekerjaan berdasarkan unsur-unsur dan struktur .................. 8
Kemampuan Bersastra
Mendengarkan : Menanggapi pembacaan novel/cerpen dari segi vokal, intonasi, dan
penghayatan .............................................................................................................. 11
Rangkuman ........................................................................................................................................................ 15
Re?eksi ............................................................................................................................................................... 15
Evaluasi .............................................................................................................................................................. 16

Pelajaran 2 Kebersihan dan KeindahanKemampuan Berbahasa
A. Mendengarkan : Mengomentari laporan lisan dengan memberikan saran atau kritik .......................... 20
B. Berbicara : Menyampaikan inti sari buku non?ksi dengan menggunakan bahasa yang efektif
dalam diskusi ............................................................................................................. 21
C. Membaca : Membaca nyaring teks pidato dengan intonasi yang tepat ........................................ 23
D. Menulis : Surat dinas ................................................................................................................ 25
Kemampuan Bersastra
Mendengarkan : Menjelaskan unsur-unsur intrinsik (penggalan novel) ................................................ 29
Rangkuman ........................................................................................................................................................ 32
Re?eksi ............................................................................................................................................................... 32
Evaluasi .............................................................................................................................................................. 33

Pelajaran 3 Ilmu Pengetahuan dan TeknologiKemampuan Berbahasa
A. Mendengarkan : Membedakan fakta dan opini dalam laporan lisan ..................................................... 36
B. Berbicara : Menyampaikan gagasan dan tanggapan dengan alasan yang logis dalam diskusi .. 37
C. Membaca : Menemukan ide pokok dan permasalahan dalam artikel ........................................... 39
D. Menulis : Menulis laporan diskusi dengan melampirkan notula dan daftar hadir ...................... 41
Kemampuan Bersastra
Mendengarkan : Membacakan puisi (karya sendiri) dan mengomentari pembacaan puisi baru .......... 46
Rangkuman ........................................................................................................................................................ 50
Re?eksi ............................................................................................................................................................... 50
Evaluasi .............................................................................................................................................................. 51

Pelajaran 4 KemanusiaanKemampuan Berbahasa
A. Mendengarkan : Mengomentari laporan lisan dengan memberikan saran atau kritik .......................... 54
B. Berbicara : Menyampaikan inti sari buku non?ksi dengan menggunakan bahasa yang efektif dalam diskusi........................... 56
C. Membaca : Membaca nyaring teks pidato dengan intonasi yang tepat ........................................ 57
D. Menulis : Menulis resensi buku pengetahuan berdasarkan format baku .................................. 59
A. Menulis : Menulis cerpen berdasarkan kehidupan orang lain ................................................... 64
B. Berbicara : Menanggapi pembacaan puisi lama tentang lafal, intonasi, dan ekspresi yang ........
tepat ........................................................................................................................... 65
Rangkuman ........................................................................................................................................................ 69
Re?eksi ............................................................................................................................................................... 70
Evaluasi .............................................................................................................................................................. 70

Pelajaran 5 Lalu Lintas dan TransportasiKemampuan Berbahasa
A. Mendengarkan : Membedakan fakta dan opini dalam laporan lisan ..................................................... 74
C. Membaca : Menemukan ide pokok dan permasalahan dalam artikel ........................................... 77
D. Menulis : Menulis surat dinas berdasarkan isi bahasa dan format yang baku .......................... 80
Kemampuan Bersastra
A. Membaca : Menjelaskan unsur-unsur intrinsik cerpen ................................................................. 84
B. Menulis : Menulis resensi buku kumpulan cerpen ..................................................................... 85
Rangkuman ........................................................................................................................................................ 88
Re?eksi ............................................................................................................................................................... 88
Evaluasi .............................................................................................................................................................. 89
Pelatihan Ujian Akhir Semester 1 ......................................................................................................... 91

Pelajaran 6 Peristiwa
Kemampuan Berbahasa
A. Mendengarkan : Mengajukan saran perbaikan tentang informasi yang disampaikan secara langsung 108
B. Berbicara : Mempresentasikan program kegiatan/proposal ......................................................... 109
C. Membaca : Menemukan ide pokok suatu teks dengan membaca cepat 300 – 350 kata per
menit .......................................................................................................................... 112
D. Menulis : Menulis karangan berdasarkan topik tertentu dengan pola pengembangan deduktif
dan induktif ................................................................................................................. 115
Kemampuan Bersastra
A. Mendengarkan : Menemukan unsur-unsur intrinsik teks drama yang didengar melalui
pembacaan ................................................................................................................ 121
B. Berbicara : Membahas ciri-ciri dan nilai-nilai dalam gurindam ..................................................... 129
Rangkuman ........................................................................................................................................................ 132
Re?eksi ............................................................................................................................................................... 132
Evaluasi .............................................................................................................................................................. 133

Pelajaran 7 PerekonomianKemampuan Berbahasa
A. Mendengarkan : Mengajukan saran perbaikan tentang informasi yang disampaikan melalui radio
atau televisi ................................................................................................................ 138
B. Berbicara : Berpidato tanpa teks dengan lafal, intonasi, nada, dan sikap yang baik ................... 140
C. Membaca : Menentukan kalimat kesimpulan (ide pokok) dari berbagai pola paragraf induksi
dan deduksi dengan membaca intensif ..................................................................... 141
D. Menulis : Menulis esai dengan pola pengembangan pembuka, isi, dan penutup ..................... 145
Kemampuan Bersastra
Membaca : Mengidenti?kasi tema dan ciri-ciri puisi kontemporer ................................................ 149
Rangkuman ........................................................................................................................................................ 156
Re?eksi ............................................................................................................................................................... 157
Evaluasi .............................................................................................................................................................. 157

Pelajaran 8 Lingkungan HidupKemampuan Berbahasa
A. Mendengarkan : Mengajukan saran perbaikan tentang informasi yang disampaikan secara langsung 162
B. Berbicara : Mempresentasikan program kegiatan atau proposal ................................................. 164
C. Membaca : Menentukan ide pokok suatu teks dengan membaca cepat 300 – 350 kata per
menit .......................................................................................................................... 165
D. Menulis : Menulis karangan berdasarkan topik tertentu dengan pola pengembangan
deduktif dan induktif ................................................................................................... 167
Kemampuan Bersastra
A. Mendengarkan : Menyimpulkan isi drama melalui pembacaan teks drama ......................................... 168
B. Membaca : Menemukan perbedaan karakteristik karya sastra setiap angkatan .......................... 173
C. Menulis : Menerapkan prinsip-prinsip penulisan kritik dan esai untuk mengomentari karya
sastra ......................................................................................................................... 180
Rangkuman ........................................................................................................................................................ 186
Re?eksi ............................................................................................................................................................... 187
Evaluasi .............................................................................................................................................................. 187
Pelatihan Ujian Akhir Semester 2 ................................................................................................... 193

Glosarium .................................................................................................................................. 211
Daftar Pustaka ........................................................................................................................... 216
Indeks ...................................................................................................................................... 217